Spreidingswet en West Maas en Waal

Instroom Asielzoekers en de Spreidingswet

De instroom van asielzoekers in Nederland blijft hoog, waardoor er meer opvangplekken nodig zijn. De overheid wil dat deze opvangplekken eerlijk verdeeld worden over de gemeenten. Daarom is er op 1 februari 2024 een nieuwe wet ingegaan: de Spreidingswet. Deze wet verplicht gemeenten om asielzoekers op te vangen.

Wat betekent de Spreidingswet voor gemeenten?

De Spreidingswet zorgt voor een eerlijke verdeling van asielopvang over provincies en gemeenten. Gemeenten mogen samenwerken om voldoende opvangplekken te realiseren. 
Als het niet lukt om gezamenlijk in de hele provincie genoeg opvangplekken te creëren, kan de staatssecretaris ingrijpen. En besluiten om gemeenten verplicht aan te wijzen. Dit betekent dat gemeenten gedwongen kunnen worden om opvang te bieden. Het creëren van opvangplekken voor asielzoekers is dus wettelijk verplicht.

Wat betekent de Spreidingswet voor West Maas en Waal?

De gemeente West Maas en Waal moet volgens de wet 121 opvangplekken regelen. Waarvan 10 voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV-ers). De gemeente moet deze plekken voor 1 juli 2025 klaar hebben.

De verdeling van het de vastgestelde 96.000 opvangplekken over de provincies en gemeenten zijn gepubliceerd in de Staatscourant.

Waar staat de gemeente nu?

Op 20 augustus 2024 heeft het college een aantal kaders (richtlijnen) opgesteld voor de opvang van asielzoekers. Deze kaders zijn op 12 september 2024 besproken in de gemeenteraad. Het gaat onder andere om hoeveel asielzoekers de gemeente maximaal wil opvangen. Hoe lang ze dat wil doen en wat ze daarbij belangrijk vindt. Deze kaders zijn de basis voor het zoeken naar geschikte locaties voor opvang.

De onderstaande kaders zijn door de gemeenteraad vastgesteld:

• De gemeente voert de Spreidingswet uit en bereidt zich voor op het realiseren van een opvangvoorziening vóór 1 juli 2025.
• De gemeente realiseert één asielopvangvoorziening in de gemeente. Dit zal (onder voorbehoud van (sub)regionale afstemming) een reguliere asielopvangvoorziening zijn met een capaciteit voor 150-180 asielzoekers nabij een dorpskern.
• De gemeente zet niet in op het openen van crisisnoodopvang, maar legt de focus op het openen van een duurzame locatie.
• De gemeente maakt geen gebruik van de KAN-bepaling. Het organiseren en exploiteren van de asielopvangvoorziening blijft dan de volledige verantwoordelijkheid van het COA. Mocht blijken dat het COA niet kan leveren (begeleiding, zorg, taallessen, recreatie, beveiliging, etc.), voorafgaand aan of tijdens de daadwerkelijke opvang, dan zal de gemeente d.m.v. een raadsbesluit, de opvanglocatie binnen twee maanden sluiten.
• Het college betrekt en informeert inwoners, ondernemers en de gemeenteraad nadrukkelijk gedurende het gehele proces.
• Het college voert het locatieonderzoek uit en legt, binnen de vastgestelde kaders en proces, één locatie aan de gemeenteraad voor. De gemeenteraad wijst de voorgelegde locatie op basis van zijn ‘adviesrecht’ definitief aan.
• Een locatie is geschikt als deze minimaal 5 jaren beschikbaar is en géén onderdeel uitmaakt van het huidige aanbod en ontwikkeling van woonruimte voor inwoners. De maximale termijn is afhankelijk van het locatieonderzoek, geldende ruimtelijke regels, resultaten van het participatietraject en besluitvorming door de gemeenteraad. In het raadsvoorstel gaande over de definitieve locatie legt het college een afgebakende periode aan de gemeenteraad voor.
• Mocht de spreidingswet ingetrokken worden of vervallen, dan vervalt daarmee ook de taakstelling voor onze gemeente. De gemeenteraad kan dan binnen 3 maanden besluiten om de opvang te beëindigen, ook als de termijn van 5 jaar nog niet verstreken is.
• Middelen die de gemeente ontvangt in het kader van de spreidingswet worden ingezet in overleg met de gemeenteraad.

Betrokkenheid van inwoners

De gemeente begrijpt dat de opvang van asielzoekers vragen en zorgen kan oproepen bij inwoners. Daarom worden inwoners en ondernemers betrokken bij het proces om een geschikte en humane opvanglocatie te vinden. De eerste mogelijkheid om mee te praten was tijdens het rondetafelgesprek (RTG) op 27 augustus 2024.

Wat gaat de gemeente doen na het vaststellen van de kaders?

De vastgestelde kaders helpen bij het zoeken naar geschikte locaties. We kijken naar plekken die het beste passen bij de kaders. Tot 1 oktober 2024 was er de mogelijkheid om locaties door te geven aan de gemeente. 

De gemeente beoordeelt de locaties op basis van de kaders en onderzoekt of ze geschikt zijn. Hierbij wordt het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) betrokken. Daarna komt er een lijst met mogelijke locaties. Het college kiest de beste locatie en legt dit voor aan de gemeenteraad.

Gemeente gaat in gesprek met omwonenden

De gemeente gaat praten met omwonenden van mogelijke locaties. Deze gesprekken vinden plaats bij de locaties zelf of in de buurt daarvan. Inwoners kunnen vertellen wat zij belangrijk vinden als er een asielopvang komt. Ook kan de gemeente horen waar ze rekening mee moet houden.