Van dorpendeal naar leefbaarheidsplan

In oktober 2022 is een zogenaamde dorpendeal ondertekend voor Altforst. Verschillende verenigingen en organisaties uit Altforst sloten deze deal samen met gemeente West Maas en Waal en de Provincie Gelderland. Inzet is het behoud en de verbetering van de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van het dorp. Nu en op langere termijn. Er zijn meerdere ontwikkelingen in het dorp die invloed hebben op de sociale structuur en inrichting van het dorp. Vraagstukken die ook zijn benoemd in het opgestelde dorpsontwikkelingsplan van 2019. Te denken valt aan de gewenste woningbouw, ontmoeting tussen inwoners en de behoefte aan een gezamenlijk multifunctioneel activiteitengebouw. De betrokken partijen uit Altforst en de gemeente willen deze vraagstukken in samenhang verder uitwerken. En deze uitwerking vastleggen in een leefbaarheidsplan. Dit plan moet een beeld geven van de kansen, knelpunten en oplossingsrichtingen. En duidelijkheid over wie vervolgens wat kan en moet doen. Adviesbureau VundamenZ is gevraagd Altforst en de gemeente te begeleiden bij het maken van dit leefbaarheidsplan.

Stappen tot dusverre

In maart 2023 is het proces dat moet leiden tot een leefbaarheidsplan gestart. Er is gekozen om eerst één op één met alle betrokken verenigingen en organisaties in gesprek te gaan. Dit om een goede start te kunnen maken en input op te halen voor een eerste dorpsbrede bijeenkomst. In de periode 17 tot en met 28 maart is gesproken met het Dorpsplatform Altforst Actief, Dorpshuis De Uithof, Basisschool De Tweestroom, AAC Olympia, de Jeugdvereniging van Altforst, de Seniorenvereniging 50+, Carnavalsvereniging De Kikvorsche, Ter Haar Sporting, KDV Hummeltjeshof en de historische werkgroep Altforst. Deze gesprekken hebben een goed beeld gegeven van de activiteiten en huisvestingsvraag van deze partijen. En van hun visie op een leefbaar Altforst. Ook is gesproken met de initiatiefnemers van (mogelijke) woningbouwontwikkelingen in het dorp.

Op dinsdag 18 april heeft de dorpsbrede bijeenkomst plaatsgevonden. Op verzoek van de gemeente is deze sessie gecombineerd met de bijeenkomst in Altforst over de omgevingsvisie. Dit om de belasting op de inwoners te beperken. Uitkomsten van de diverse bijeenkomsten zijn besproken met de Projectgroep. Aan deze projectgroep nemen de diverse verengingen en organisaties uit Altforst deel. Ook de gemeente maakt onderdeel uit van dit overleg.

Eerste opbrengsten

We hebben met de bilaterale gesprekken en de bijeenkomst van 18 april de eerste fase van het proces doorlopen. Deze fase heeft veel informatie opgeleverd en inzicht in kansen en dilemma’s. Relevante input voor het uiteindelijke leefbaarheidsplan:

Een goede basis.
Altforst begint niet op ‘nul’. Er zijn al diverse initiatieven en voorzieningen in het dorp die een waardevolle bijdrage leveren aan de leefbaarheid. Dorpshuis De Uithof en basisschool De Tweestroom zijn belangrijke ‘knooppunten’ voor ontmoeting en verbinding. Het zijn echter ook de minder zichtbare activiteiten en initiatieven die noemenswaardig zijn. Een pareltje is de Jeugdvereniging van Altforst (JVA). In veel andere dorpen in Nederland wordt hard gewerkt aan het optuigen van vergelijkbare initiatieven voor en door de jeugd. In Altforst is een dergelijk initiatief er al jaren. De JVA is stevig verankerd in de Altforstse samenleving en staat als een huis. Voor de inwoners van 50 jaar en ouder organiseert de Seniorenvereniging diverse activiteiten. Een uitstekend voorbeeld van hoe inwoners zelf de handschoen oppakken en ontmoeting tussen dorpsgenoten stimuleren en bijdragen aan activering van de meer seniore inwoner van Altforst. Ook een evenement als Pinkstervaria heeft een brede(re) maatschappelijke waarde voor het dorp. Het evenement draagt bij onderlinge ontmoeting, maar zorgt ook voor een financiële impuls aan het lokale verenigingsleven. In ruil voor het leveren van handjes/ vrijwilligers ontvangen verenigingen namelijk een financiële bijdrage. Deze middelen kunnen zij inzetten voor hun activiteiten. Een mooie ‘win-win’.
Zorgen over toekomst.
Vrijwel iedere vereniging, organisatie en gesproken inwoner spreekt haar zorg uit over het uitblijven van woningbouw in Altforst. Er is een grote behoefte aan realisatie van nieuwe woningen in het dorp. Woningen voor starters, voor senioren (ook gelet op doorstroming) en voor gezinnen met (jonge) kinderen. Dit laatste is ook van belang voor de continuïteit van de basisschool. Starters komen moeilijk tot niet aan een woning in het dorp. Dit leidt ertoe dat ze Altforst verlaten en elders gaan wonen. Tot slot is er maar een beperkt aantal seniorenwoningen in Altforst gesitueerd. Er lijkt behoefte te zijn aan meer van dergelijke woningen. Dit zodat doorstroming op de woningmarkt op gang komt en inwoners ook op leeftijd nog in Altforst kunnen blijven wonen.
Grip op woningbouw.
Er zijn meerdere initiatieven voor woningbouw in en rondom het dorp. Er is een plan in ontwikkeling voor de locatie Kerkstraat/Kerkdwarsstraat, een plan aan de Woerdsestraat en er is in het verleden gesproken over mogelijke woningbouwontwikkeling op enkele percelen rondom de Heppertsestraat. Uit de gesprekken blijkt dat inwoners een beperkt beeld hebben bij de opzet en voortgang van de plannen. Er is zorg over het uitblijven van woningbouw. In de gesprekken en de gespreksverslagen van eerdere informatie/bewonersavonden blijkt dat voor inwoners onduidelijk is waarom woningbouw op zich laat wachten. Er is een nadrukkelijke roep om versnelling. Niet meer terug, maar juist samen vooruit kijken. Dit laatste is extra van belang omdat het thema woningbouw het dorp ogenschijnlijk verdeelt en de dialoog hierover nog onvoldoende wordt gevoerd.
Meer duidelijkheid over rol en positie dorpsplatform.
De gemeente West Maas en Waal beschouwt het dorpsplatform Altforst Actief als volwaardig gesprekspartner van de gemeente en ‘verbindingsofficier’ met het dorp. Het dorpsplatform dicht zichzelf een inventariserende rol toe. Het dorpsplatform is geen besluitvormend orgaan namens het dorp. Er leven ogenschijnlijk verschillende beelden bij de rol en positie van het Dorpsplatform in Altforst. Er is bij een deel van de inwoners een negatieve beeldvorming over het dorpsplatform. Deze beeldvorming moet worden weggenomen. Het dorpsplatform is bereid om nogmaals haar rol toe te lichten.

Extra processtappen noodzakelijk

De eerste opbrengsten zijn door VundamenZ besproken met de projectgroep en de gemeente. VundamenZ heeft geadviseerd een paar extra stappen in te bouwen in het proces. Belangrijke stappen om het leefbaarheidsplan uiteindelijk gedragen en uitvoerbaar te krijgen. Het advies vloeit voort uit de volgende observaties:

Het woningbouwvraagstuk laat haar sporen na. De bouw van nieuwe woningen staat niet ter discussie. Met name de locatie voor nieuwbouw van woningen leidt tot discussies. Er zit spanning op het vraagstuk. Deze spanning is merkbaar in de onderlinge verhoudingen in het dorp. Duidelijkheid aan en perspectief voor alle inwoners is noodzakelijk. Dit zodat er ook een basis ontstaat voor het verdere gesprek over andere belangrijke leefbaarheidsvraagstukken.
Er zijn daarnaast wisselende beelden en verwachtingen over (mogelijke) woningbouwprojecten. Er is geen eenduidig beeld in Altforst bij de opzet (type woningen, aantallen) en status van de plannen. En een deel van de initiatiefnemers van bouwplannen ervaart vanuit de gemeente onvoldoende duidelijkheid en communicatie.
Tot slot sluimert op de achtergrond onvrede in het dorp over het uitblijven van de aanpak/ nieuwbouw van het dorpshuis. Voor het gevoel van inwoners komen er telkens weer nieuwe argumenten op tafel waardoor planvorming voor het dorpshuis vertraagt. Er wordt ook gewezen op de realisatie van de dorpshuizen in de andere kernen van West Maas en Waal (“Waarom daar wel en hier niet?”).

Een belangrijke aanvullende stap is het gesprek met het dorp en gemeentebestuur over voorgaande observaties. Doel is het werken aan vertrouwen, het geven van feitelijke informatie over de woningbouwtrajecten, het bieden van perspectief en daarmee het creëren van een gezamenlijke basis voor het vervolg. Voorafgaand aan deze bijeenkomst wordt huis-aan-huis informatie verstrekt over de woningbouwtrajecten in Altforst. Dit zodat iedere inwoner beschikt over dezelfde informatie en eventuele onduidelijkheid wordt weggenomen.

Hoe verder?

De informatie over woningbouw wordt op dit moment opgesteld en naar verwachting binnen enkele weken verspreid. De bijeenkomst met dorp en gemeente wordt vanuit het oogpunt van zorgvuldigheid en een zo groot mogelijke opkomst na het zomerreces gepland. Voor deze bijeenkomst wordt het gehele dorp uitgenodigd. Inwoners van Altforst krijgen een persoonlijke uitnodiging in de brievenbus.

VundamenZ gaat parallel verder met het uitwerken van de mogelijke scenario’s voor de huisvesting van het dorpshuis en school. Zij maakt op basis van de bilaterale gesprekken een ruimteprogramma, investeringsramingen, een eerste opzet voor het beheer- en exploitatie en een globale inpassings-/locatiestudie. De resultaten van deze stappen worden besproken in de projectgroep direct na het zomerreces. En vormen de input voor een tweede bouwsessie met het gehele dorp.